به همت دفتر امور‌ایثارگران و مرکز تحقیقات آسیب‌دیدگان جنگ دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیست و شش آذر ۱۴۰۰ سومین جلسه اخلاق در پژوهش با عنوان رضایت آگاهانه توسط دکتر مجتبی پارسا با‌حضور ۷۶ نفر از اساتید، کارکنان و دانشجویان دانشگاه، در تالار مجازی اسکای روم برگزار شد.
دکتر پارسا جلسه را با تعریف رضایت آگانه اینچنین آغاز کرد:
“به موافقت آزادانه و ابطال پذیر فرد واجد ظرفیت (بیمار، سوژه پژوهشی) مبنی بر مشارکت در تصمیم گیری درمانی (یا پژوهشی) بدنبال آگاهی از ماهیت و پیامدهای آن با اعتقاد بر تاثیر این مشارکت در انتخاب موثرترین و مفیدترین روش درمانی رضایت آگاهانه اطلاق می گردد.”
رضایت آگاهانه شامل دو رکن “رضایت” و “آگاهانه” می باشد. رکن “رضایت” شامل ظرفیت و آزادی فرد می باشد و رکن “آگاهانه” شامل ارائه اطلاعات و انتقال درست اطلاعات می شود. وی سپس به تشریح این موارد پرداخت.
در مقوله رضایت باید این موارد را درنظر گرفت: “ظرفیت” توانایی دریافت اطلااعات، فهم و پردازش اطلاعات، تامل و مشورت کردن و در نهایت بیان انتخاب از سوی سوژه ی پژوهشی (بیمار) است.
“آزادی” یعنی نباید عوامل مخدوش کننده داخلی (درد، اضطراب، حس احترام و قدرشناسی به پزشک و …) و خارجی (اجبار یا تهدید خانواده و دوستان، مسئول بالاتر، اختلاف جایگاه پزشک و بیمار و …) آزادی تصمیم گیری بیمار یا سوژه ی را برای شرکت در مطالعه تحقیقاتی نگیرد.
و در بحث آگاهی به ارایه دقیق و کامل اطلاعات از نظر موضوع پژوهش، روش انجام پژوهش و بکارگیری سوژه ی پژوهشی یا بیمار، عوارض احتمالی و … گفته می شود. به زبانی ساده که برای بیمار قابل درک باشد بخصوص زمانی که فرد عامی و یا دارای لهجه و گویش محلی باشد.
رضایت آگاهانه از دو منظر حقوقی و اخلاقی قابل بیان است. بطور مثال پزشکی که قبل از جراحی از بیمار رضایت نامه اخذ می کند به لحاظ حقوقی در برابر عوارض ناشی از عمل جراحی (منوط بر اینکه نتیجه سهل انگاری و یا خطای وی نباشد) مسئول نیست، در صورتی که از منظر اخلاقی این سلب مسئولیت زمانی حاصل می گردد که پزشک آگاهی مناسب و متناسب را در اختیار بیمار گذاشته باشد.
دکتر پارسا در پایان مبحث نکات مهم در رضایت آگاهانه را ذکر کردند که بطور کلی می توان به هدف پژوهش، ذکر داوطلبانه بودن و آزادی درخروح از پژوهش، منافع و یا مضار احتمالی ناشی از پژوهش برای سوژه ی پژوهشی، حفظ محرمانگی اطلاعات، پاسخگو بودن در طول مطالعه، جبران و پرداخت غرامت احتمالی به سوژه ی پژوهشی اشاره کرد.
یاد آوری می گردد کارگاه افزایش کیفیت زندگی یکشنبه‌ها با تدریس دکتر پور نسائی، کارگاه دانشگاه نسل سوم و چهارم و نقش آن در اشتغال در روزهای پنج شنبه و کارگاه اخلاق در پزوهش روزهای جمعه از ساعت ۲۰ الی ۲۱ برگزار می شود.
علاقه‌مندان می‌توانند در فضای اسکای روم هر هفته این مباحث را پیگیری نمایند. برای شرکت در کارگاه روی لینک زیر کلیک کنید و به عنوان میهمان واردشوید. skyroom.online/ch/tums3/isargaran
http://issar.tums.ac.ir/wp-content/uploads/2021/12/IMG-20211217-WA0018.jpg
