کارگاه مدیریت جهادی: ۱۰ راهکار نهادینه سازی مدیریت جهادی (۲۰ دقیقه)

زمان مطالعه: ۸ دقیقه

راهکار های نهادینه سازی مدیریت جهادی

۱۰ راهکار نهادینه سازی مدیریت جهادی

سخنران: دکتر حجت اله سلیمانی

با کلیک روی تصویر می توانید به فیلم مربوطه دست یابید. در زیر متن ۱۰ راهکار نهادینه سازی مدیریت جهادی در دانشگاه علوم پزشکی تهران به قلم دکتر حجت اله سلیمانی را می خوانید:

به نام خدا و با عرض سلام
در این جلسه راهکار های نهادینه سازی مدیریت جهادی را مورد بررسی قرار می دهیم. اولین راهکار عبارت است از :” تدریس و باز آموزی و یادآوری مولفه ها و شاخصه های مدیریت جهادی به مدیران” گاهی مدیران اصلا با مقوله ها و شاخصه های مدیریت جهادی آشنا نیستند. و به همین دلیل براساس فرامین الهی ممکن است که عمل نکنند و براساس نفسانیات و علاقمندی های شخصی خودشان عمل کنند. تدریس این شاخصه ها می تواند بسیار در این زمینه راهگشا باشد.

گاهی مدیر با مقوله های مدیریت جهادی آشناست. اما به دلایل مختلف شاخصه های مختلف را در هنگام تصمیم گیری فراموش می کند. و از آنها استفاده نمی کند. چرا که انسان ذاتا فراموشکار است. و واژه معادل فراموشکاری “نسیان” بیش از ۴۵ بار در قران کریم تکرار شده و این نشان از اهمیت فراموشکاری در انسان دارد.

گاهی شاخصه های مدیریت جهادی در ذهن مدیر وجود دارد اما مدیر در هنگامی که می خواهد از آن شاخصه ها استفاده کند به دلیل اینکه این شاخصه ها در ذهنش ملکه نشده به موقع خودش نمی تواند به خاطر بیاورد و آنها را استفاده کند. تکرار کردن و بازآموزی مطالب می تواند تاثیر بسزایی در ملکه شدن این دسته از اطلاعات در ذهن فرد داشته باشد.

دومین راهکار نهادینه سازی مدیریت جهادی:” برگزاری دوره های آشنایی با مدیریت جهادی برای همه کارکنان” است. این امر باعث می شود که کارکنان معمولی دانشگاه هم با شاخصه های مدیریت جهادی آشنا بشوند. و در صورت تخطی مدیر از شاخصه ها به گونه ای مدیر را در جریان قرار بدهند. به صورت مستقیم یا غیر مستقیم. بدین ترتیب به سرعت مسیر نادرست مدیر اصلاح خواهد شد و یا در صورت عدم پذیرش و تکرار راه غلط، توسط مدیر مافوق این مدیر خاطی برکنار و تعویض خواهد شد و بدین ترتیب جامعه به سمت مدیریت جهادی پیش خواهد رفت.

راهکار سوم برای نهادینه سازی مدیریت جهادی:” انتصاب مدیران توسط مقام مافوق بر اساس شاخصه ها و مولفه های یک مدیرجهادی” است. خوب است که از همان ابتدا مدیر مافوق هنگامی که می خواهد تیم خودش را بچیند شاخصه های مدیریت جهادی را در نظر بگیرد و براساس آنها مدیران را انتخاب بکند. تا بعد از انتخاب نیازی به دوباره کاری نباشد. و نیازی به این نباشد که دوباره عزل و نصب های متعددی صورت بگیرد . و به این شکل د زمان و بودجه بسیار صرفه جویی خواهد شد. حال ممکن است این شائبه پیش بیاید که بعضی از شاخصه های مدیریت جهادی قابل اندازه گیری نیست، مدیر مافوق چگونه می تواند از این شاخصه ها استفاده بکند. پاسخ ،پاسخ روشنی است. با استفاده از شاخصه هایی که قابل اندازه گیری است می توان به شاخصه های غیر قابل اندازه گیری دست یافت. یعنی اگر که مدیر مافوق عدالت یک مدیر را مورد بررسی قرار بدهد. اگر مدیر عادل باشد می تواند که تقوای الهی هم داشته باشد وبه خدا هم توکل بکند. ولی کسی که عادل نباشد مسلما بویی از شرع مقدس اسلام و یا حتی به گونه ای از انسانیت نبرده است.

چهارمین راهکار نهادینه سازی مدیریت جهادی:” عدم ابقای مدیرانی که شاخصه های مدیریت جهادی را رعایت نکرده اند” مدیر مافوقی که به تازگی مسئولیت سازمانی را به عهده گرفته خوب است که در ابقای مدیران قبلی دقت بیشتری به عمل بیاورد. و بر اساس خصوصیات و ویژگی های خوب ظاهری فرد تصمیم گیری نکند. و از همان ابتدا براساس شاخصه های مدیریت اجرایی تصمیم خودش را بگیرد تا اگر خدای ناخواسته ظلمی در آن سازمان وجود داشته، آن ظلم پابرجا نماند.

پنجمین راهکار نهادینه سازی مدیریت جهادی:” شناسایی و شناساندن مدیران جهادی به عنوان الگوی موفق مدیریت جهادی و تقدیر از آنان” است. البته مدیر جهادی نیازی به تقدیر و تشکر ندارد؛ چرا که با خدا معامله می کند. او باتقواست. و براساس تقوای الهی و با محبت پدرانه و رافت اسلامی با کارکنان رفتار می کند. و از کسی توقع تقدیر و تشکر ندارد. اما تقدیر از مدیران جهادی اثر تشویقی بر دیگر مدیران خواهد داشت. و آنان به این نتیجه می رسند که کار خوب خداپسندانه و تصمیمات توام با وسواس و عدالت دیده می شود و مورد تقدیر و تشکر قرار می گیرد.

تغییر و تحول گاه می تواند از درون صورت گیرد گاه از برون . گاهی مدیر با اجرای مولفه های مدیریت جهادی و توکل به خدا از درون نیز تزکیه می شود و به سمت تصمیم گیری بر اساس فرامین الهی پیش می رود. گاه ابتدا از درون خود را می سازد و نمود خودسازی در بیرون تصمیمات خداپسندانه و بر اساس فرامین الهی و عدالت خواهد بود.

ششمین راهکار:” پرورش مدیران جهادی یکی از وظایف اصلی مدیر جهادی باید قلمداد شود.” البته مدیران جهادی وظایف بسیاری برای خود تعریف می کنند وخود به خود نیز با رفتار و کردار اسلامی خود بر دیگران تاثیر مثبت می گذارند و آنان را به سمت حرکت اسلامی سوق می دهند . اما اگر موضوع پرورش مدیران جهادی یکی از وظایف ایشان تعریف بشود در مجموع وادار خواهند شد که وقت کاملی را اختصاص به این موضوع بدهند واین موضوع باعث خواهد شد که تعداد مدیران جهادی افزایش پیدا بکند. هر چند مدیر جهادی بدون اینکه به کسی به صورت مستقیم آموزش دهد، به طور غیر مستقیم و نامحسوس تاثیر خودرا بردیگران خواهد گذاشت.

یک دیگر از راهکارهایی که به نظر می رسد می تواند در تقویت نهادینه سازی مدیریت جهادی اثر گذار باشد تاسیس یک انجمن با همین موضوع است: ” تاسیس انجمن ترویج مدیریت جهادی” است. انجمن به دسته ای از مردم اطلاق میشود که دور هم جمع می شوند و انگیزه یکسانی دارند و به دنبال هدف خاصی هستند. این انجمن حتما لازم نیست که به شکل رسمی ثبت شود. می تواند به طور غیر رسمی فعالیت خودرا آغاز کندو هیچ مشکل خاصی هم پیش نمی آید. تاسیس انجمن باعث می شود که نهادینه سازی مدیریت جهادی بسیار جدی تر و رسمی تر دنبال شود.

هشتمین راهکاری که در نهادینه سازی مدیریت جهادی می تواند تاثیر خوبی بگذارد:” ایجاد صندوق های نظر سنجی از کارکنان در باره ی مدیران توسط بالاترین مقام مافوق دانشگاه” است . البته در صندوق نظرسنجی یا در صندوق پیشنهادات نباید به دنبال اسم شخصی باشید که آن نظرات و پیشنهادات را داده است. بلکه فقط محتوای پیامی که ارائه میشود باید دیده شود. و بعد مدیر مافوق وقتی پیام های مشابهی را در باره یک مدیر میانی دریافت بکند به این نتیجه خواهد رسید که احیانا ممکن است که مشکلاتی در تصمیمات آن مدیر میانی وجود داشته باشد. و می تواند این موضوع را مورد بررسی و مداقه قرار دهد. چرا که احیانا اگر مدیری غیر جهادی عمل بکند و بر اساس نفسانیات خودش بخواهد کار کند و عدالت را در نظر نگیرد خود به خود باعث نارضایتی کارکنان می شود و کارکنان به هر حال باید این نارضایتی خودشان را یک جوری نشان دهند. و صندوق نظر سنجی می تواند راه بسیار مناسبی برای انعکاس نظرات و احیانا ظلم هایی که به بعضی از کارکنان می شود باشد. بعد از اینکه مسجل شد که مدیر غیر جهادی اعمالی انجام داده که مطابق با شاخصه های مدیریت جهادی نیست می توان در وهله اول به وی تذکر داد چرا که ممکن است به صورت غیر عمدی این کار را کرده باشد. اگر تذکرات اثر گذار نبود ناچار این مدیر باید تعویض شود، تا جامعه به سمت مدیریت جهادی پیش رود. در مجموع ایجاد صندوق نظرات و پیشنهادات تاثیر بسزایی می تواند بگذارد در تشخیص مدیران کارامد جهادی از غیر جهادی، که مسلما غیر جهادی ها براساس نفسانیات خودشان عمل می کنند، نه بر اساس فرامین الهی.

نهمین راهکاری که به نظر می آید در نهادینه سازی مدیریت جهادی در دانشگاه می تواند اثر مثبتی بگذارد:” نصب تابلوی مهم ترین شاخصه های یک مدیرجهادی در دفترکار مدیر ” است. در هر صورت شاخصه هایی در ارتباط با جهادی عمل کردن وجود دارد و تمام شاخصه ها برمی گردد به انسانی و اسلامی عمل کردن . و این شاخصه ها اگر در جلوی چشم مدیر باشد می تواند اثر بسزایی روی مدیر مربوطه بگذارد. این که جلوی چشم یک مدیر باشد می تواند با روش های مختلفی صورت بگیرد. یک از روشها نصب تابلویا قاب روی دیوار می تواند باشد. ولی در کنارش می توان از روش های دیگری هم استفاده بکنیم . مثل استفاده از تقویم یا یادداشت های رومیزی . و در هر سال از روش های بخصوصی استفاده بکنیم که این موضوع برای مدیر مربوطه چندان خسته کننده نباشد و یابه آنها عادت نکند. جملات را در شکل ها مختلف ببیند . مثلا به عنوان زیرنویس بر روی دفترچه های یادداشت یا زیرنویس در تقویم رومیزی و امثالهم می تواند تاثیر گذار باشد.

در هر صورت ما خیلی چیزهایی که یاد می گیریم یا معتقد هستیم که باید انجام شود ممکن است در شرایط خاصی به خاطر نیاوریم و بر اساس آن اصول عمل نکنیم . ولی وقتی آن دستورالعمل ها جلوی چشممان باشد می تواند یک ابزار خیلی خوب برای یادآوری محسوب شود.

یک ابزار دیگر هم که می تواند تاثیر بسزایی در تقویت این موضوع داشته باشد: ” نظر سنجی دوره ای یا سالیانه در باره میزان رعایت شاخص های مدیریت جهادی توسط مدیر ” است. نظر سنجی دوره ای یا سالیانه از کارکنان اعضای هیات علمی و ارباب رجوع و دانشجویان در باره میزان رعایت شاخص های مدیریت جهادی توسط مدیر می تواند بسیاری از مبهمات را آشکار سازد و در ابقا یا برکناری مدیر تاثیر گذار باشد.

 

بنابر این ۱۰ راهکار مهمی که می تواند در نهادینه سازی مدیریت جهادی اثر گذار باشد عبارتند از :

• تدریس و باز آموزی و یادآوری مولفه ها و شاخصه های مدیریت جهادی به مدیران
• برگزاری دوره های آشنایی با مدیریت جهادی برای همه کارکنان

که معروض شد اگر کارکنان با شاخصه های مدیریت جهادی آشنا باشند به محض اینکه یک مدیر یک مقدار تخطی بکند از اجرای شاخصه ها متوجه آن موضوع خواهند شد و می توانند به شکل های مختلف مستقیم یا غیر مستقیم تذکر بدهند تا جامعه به سمت مدیریت جهادی پیش برود.

• انتصاب مدیران توسط مقام مافوق بر اساس شاخصه ها و مولفه های یک مدیرجهادی

این را هم در موردش بحث کردیم که اگر از همان ابتدا انتصابی که می خواهد صورت بگیرد بر اساس شاخصه های مدیریت جهادی باشد دیگره بعد نیازی نخواهد بود که کار اضافه انجام شود و بخواهند مدیر را از پست خودش برکنار بکنند.

• عدم ابقای مدیرانی که شاخصه های مدیریت جهادی را رعایت نکرده اند.

از همان ابتدا ممکن است مدیری را که قبلا انتخاب شده به لحاظ برخی از ویژگی های شخصیتی انسان خوب در نظر بگیرد ولی وقتیکه همان مدیر را با شابلون شاخصه های جهادی مقایسه می کنیم خواهیم دید که به آن شاخصه ها شاید به درستی عمل نکرده باشد. و بعد امکان دارد که مدیر مافوق در تصمیم خودش به گونه ای تجدید نظر بکند. این کار خیلی بهتر است که در همان ابتدا انجام شود تا اینکه بگذاریم ظلم هایی صورت بگیرد مشکلاتی پیش بیاید و بعد بخواهیم تصمیم گیری بکنیم.

• شناسایی و شناساندن مدیران جهادی به عنوان الگوی موفق مدیریت جهادی و تقدیر از آنان.

این موضوع را هم بحث کردیم که مدیر جهادی اصلا نیازی به تقدیر و تشکر ندارد. ولی تقدیر و تشکر از مدیرانی که پدرانه عمل می کنند و دلسوزانه کار می کنند و بر اساس فرامین الهی عمل می کنند و نه بر اساس نفسانیات خودشان، می تواند بر روی مدیران دیگر اثر بسیار مثبتی بگذارد. و آنها را سوق بدهد به سمتی که تا آنجا که می توانند جهادی عمل کنند. چرا که جهادی عمل کردن و درست عمل کردن و انسانی عمل کردن و انسانی عمل کردن علاوه بر اینکه اجر عظیمی دارد، دیده می شود.

• پرورش مدیران جهادی یکی از وظایف اصلی مدیر جهادی قلمداد شود.

هر چند که مدیر جهادی به طور غیر مستقیم اثر مثبت خودش را در محیط اطراف خودش خواهد گذاشت. ولی اگر به عنوان یک وظیفه برایش تعریف شود که مدیران دیگر را به شکل جهادی تربیت کند این می تواند در گسترش و بسط مدیریت جهادی تاثیر بسزایی بگذارد.

• تاسیس انجمن ترویج مدیریت جهادی.

که گفتیم انجمن ها هر جا که شکل می گیرند باعث می شوند که آن گروه و دسته از نظم بیشتری برخوردار شوند و محکم تر در مسیر خودشان قدم بردارند.

• ایجاد صندوق های نظر سنجی از کارکنان در باره ی مدیران توسط بالاترین مقام مافوق دانشگاه

این مورد هم می تواند تاثیر خوبی برای تشخیص سره از ناسره بگذارد.

• نصب تابلوی مهم ترین شاخصه های یک مدیرجهادی در دفترکار مدیر

گفتیم این تابلو می تواند به شکل های مختلف جلوی دیدگان مدیر جهادی قرار بگیرد. و از روش های مختلف برای نمایش این شاخصه ها استفاده شود.

• نظر سنجی دوره ای یا سالیانه در باره میزان رعایت شاخص های مدیریت جهادی توسط مدیر

این کار می تواند کاملا بر اساس یک روش تحقیق خوب و قوی انجام شود. و در نهایت به شکل علمی مشخص می شود که مدیران آیا جهادی عمل کرده اند یا خیر.

با امید به اینکه این مجموعه راهکارها اثر مثبتی بگذارد شمارا به خدای بزرگ می سپارم. خدانگهدار!

کارگاه مدیریت جهادی