ایثارگر به دفعات در قوانین مختلف تعریف شده است. موخرترین و جامع‌ترین قانون، مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام است. قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران در تاریخ ۹۱/۱۰/۲ به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید و در قانون برنامه ششم با توجه به پایان یافتن دوره آزمایشی آن، با مصوبه مجلس شورای اسلامی دائمی شد.
در بند الف ماده یک این قانون آمده است: «ایثارگر به کسی اطلاق می‌گردد که برای استمرار و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع از کیان نظام جمهوری اسلامی ایران و استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمنان داخلی و خارجی انجام وظیفه نموده و شهید، مفقودالاثر، جانباز، اسیر، آزاده و رزمنده شناخته شود».
با این تعریف ایثارگر منحصر در ۶عنوان شده و سایر افراد با عناوینی دیگر نمی‌توانند ایثارگر محسوب شوند. در کنار تعریف ایثارگر، در این قانون و سایر قوانین، به وابستگان ایثارگران در قالب خانواده شاهد، خانواده ایثارگران و خانواده رزمندگان نیز اشاره شده که به دلیل وابستگی به ایثارگر مشمول برخی تسهیلات برشمرده در قوانین و مقررات میشوند. با تصویب قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی و پیش‌بینی برخی خدمات برای رزمندگان و همچنین قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان که ایثارگران از ممنوعیت به‌کارگیری مستثنی شدند، برخی شبهات از جانب برخی دستگاه‌های اجرایی که وظیفه پاسخگویی به برخی استعلامات اداری را دارند در خصوص تعریف ایثارگر به وجود آمد.
در ۵عنوان شهید، مفقودالاثر، جانباز، اسیر و آزاده تقریبا هیچ شبهه‌ای مبنی بر ایثارگر بودن آنان وجود ندارد، لکن رزمندگان با عنایت به تصریح قوانین مبنی بر ایثارگر دانستن آنان، محل اشکال برخی از دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته است و با ایجاد شبهاتی در روند خدمات آنان مشکلاتی به‌وجود آورده‌اند. رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام‌های پرداخت سازمان امور اداری و استخدامی درخصوص به‌کارگیری احدی از رزمندگان بازنشسته به استناد مفاد تبصره یک ماده واحده قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان، چنین پاسخ داده است: طبق مفاد بند(۶) بخشنامه شماره ۹۷۳۵۷۹ مورخ ۹۵/۱۱/۲ شورای توسعه مدیریت و منابع انسانی، رزمندگان گرامی مشمول تبصره(۱) ماده واحده قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان (مصوب ۹۵/۲/۲۰) مجلس شورای اسلامی نمی‌باشند.
استناد رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام‌های پرداخت سازمان امور اداری و استخدامی کشور به بخشنامه شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی است در حالی‌که صراحت مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس شورای اسلامی این است که رزمندگان، یکی از مصادیق شش‌گانه تعریف ایثارگر بوده و چنانچه عنوان ایثارگران درمصوبه‌ای به‌صورت مطلق به‌کار برده شود، رزمندگان نیز جزو آنان محسوب میشوند و استناد به بخشنامه‌ای که خلاف قانون مصوب مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام است فاقد وجاهت قانونی است و از حدود اختیارات سازمان امور اداری و استخدامی خارج است.
بنابراین رزمندگان با هر عنوان، اعم از نیروهای پایور، وظیفه و بسیجی که از رده‌های خدمتی در نیروهای مسلح سابقه حضور در جبهه ارائه دهند، بدون در نظر گرفتن مدت آن به‌عنوان رزمنده شناخته شده و مشمول قوانین و تسهیلاتی که برای آنان درنظر گرفته شده است، میشوند، لکن بهره‌مندی آنان از تسهیلات منوط به قیود و شروطی است که در مواد و تبصره‌های قوانین پیش‌بینی شده است. اگر در قانون مصوب به سابقه جبهه داوطلبانه اشاره شده باشد برای بهره‌مندی از آن تسهیلات حتما سابقه جبهه ارائه شده باید داوطلبانه باشد و آن تسهیلات به سوابق غیرداوطلبانه ارائه نخواهد شد. همچنین ارائه برای برخی تسهیلات در قانون برنامه ششم وابسته به‌مدت حضور در جبهه تعیین شده است که یک رزمنده برای بهره‌مندی از آن باید دارای آن شرایط باشد. تعیین مدت ۶، ۱۲، ۱۸ و ۲۴ماه برای برخی خدمات در قانون برنامه ششم توسعه، گواه این مدعاست که باید در برخورداری از تسهیلات، مورد ملاحظه قرارگیرد.
در سند ششم توسعه چه تمهیداتى در مورد ایثارگران اندیشیده شده است؟
توسط این سد به کلیه دستگاه ها دستور داده شده است تا در مورد ایثارگران در حیطه ى وظایف خود هیچگونه کوتاهى انجام ندهند و تمام و کمال کارهاى آنان انجام و پیگیرى شود.
آموزش و پرورش موظف است تمام توان خود را براى شناساندن قهرمانان ملى و ایثارگران به کار گیرد و فرهنگ ایثار را ترویج دهند.
صداوسیما به عنوان مهم ترین رسانه ى جمعى باید حداقل ٪١٠ تولیدات خود را در این راستا به کار گیرند.
وزارت فرهنگ باید با بنیاد ملى شاهد و امور ایثارگران نهایت همکارى را در راستاى اجراى برنامه هاى مختلف مثل اعطاى نشان قهرمان ملى به خانواده هاى داراى ٢ شهید و بیشتر و … داشته باشد.
باید روحیه ى ایثارگرى و معرفى قهرمانان در تمامى سطوح جامعه، توسط تمامى دستگاه ها هرکدام به نوبه ى خود صورت گیرد.
بنیاد ملى شاهد و امور ایثارگران باید مزایا و امتیازاتى را به این عزیزان و خانواده هایشان اعطا کند؛مانند:دادن سهمیه دانشگاهى،اعطاى هزینه ى درمان و زندگى،بیمه و …
در بحث هاى استخدام،شرایط بازنشستگى و …مزایایى در نظر گرفته شده است اما هنوز هم جاى بسیار کار دارد.
در ایران با توجه به پررنگ بودن این موضوع به دلیل انقلاب و جریان ٨ سال دفاع مقدس این مفهوم و افراد مرتبط با آن تعداد قابل توجهى را شامل میشوند که حمایت بیشتر و کامل ترى را میطلبد که اگر منصف باشیم به هیچ عنوان با عدالت با آنان رفتار نمیشود.
جانبازهاى شیمیایى و روانى که نیازمند مراقبت،توجه هستند و هزینه هاى درمانى بالایى دارند در اکثر موارد از حمایت دولت محرومند.
دولت و مردم ایران امنیت امروز و خاکشان را مدیون این عزیزان هستند و لازم است اقدامات گسترده با همکارى تمامى نهادها و زیر نظر و نظارت دولت در تمام ابعاد شغلى،بیمه اى،درمانى و …انجام شود.
در سرى بعدى به اصل هفدهم سند پرداخته میشود.
